Çoxdöllü hamiləlik, ana bətnində iki və ya daha çox dölün inkişaf etdiyi bir hamiləlikdir. Çoxdöllü hamiləliyin ən yayılmış növlərindən biri ikiz hamiləliyidir. Son illərdə, süni mayalanma (IVF) kimi yardımçı reproduktiv texnologiyaların geniş tətbiqi sayəsində çoxdöllü hamiləliklərin sayı artmışdır.
İkiz hamiləliyi həm ana, həm də döllər üçün əlavə risklər daşıdığından xüsusi diqqət və qayğı tələb edir. Bu bələdçidə çoxdöllü hamiləliyin bütün aspektlərini araşdıraraq, gələcək analara bu möcüzəvi və çətin dövrə hazırlaşmaqda kömək edəcəyik.
Əsas risk faktorları
İkizlərin doğulma ehtimalı bir çox faktorlardan asılıdır:
- Ananın yaşı: 30 yaşdan yuxarı qadınlarda follikul stimullaşdırıcı hormon (FSH) səviyyəsinin artması səbəbindən ikiz doğulma ehtimalı daha yüksəkdir.
- Genetika: Əgər ailədə ikiz doğulma halları olubsa, ehtimal artır.
- IVF: IVF zamanı bir neçə embrionun yerləşdirilməsi şansını artırmaq üçün, ikizlərin doğulma ehtimalı xeyli yüksəkdir.
- Məhsuldarlıq: Çoxlu doğuş keçirmiş qadınlar daha tez-tez ikiz doğurlar.
- Etnik mənsubiyyət: Afrika mənşəli qadınlarda ikiz doğulma ehtimalı digər etnik qruplara nisbətən daha yüksəkdir.
İkiz hamiləliyinin simptomları
İkiz hamiləliyi, tək döl hamiləliyi ilə müqayisədə daha ifadəli simptomlarla müşayiət oluna bilər. Əsas simptomlar bunlardır:
- Yüksək HCG səviyyəsi: İkizlərdə HCG səviyyəsi tək döl hamiləliyindən daha yüksək olur.
- Güclü səhər bulantısı: Toksikoz daha ifadəli ola bilər.
- Uşaqlığın böyüməsi: Uşaqlıq daha sürətli böyüyür və tək döl hamiləliyindən daha böyük olur.
- Güclü yorğunluq: Gələcək analar daha çox yorğunluq və zəiflik hiss edə bilər.
- Döllərin daha erkən və ifadəli hərəkətləri: Körpələr daha erkən və daha aktiv hərəkət etməyə başlayırlar.
Həftələr üzrə ikizlərin inkişafı
İkizlərin həftələr üzrə inkişafı bir uşağın inkişafından fərqlənir. Əsas mərhələlər:
- Birinci trimestr: Döl yumurtaları uşaqlığın divarına implantasiya olunur, əsas orqanlar və sistemlər formalaşmağa başlayır. USM-də iki ayrı döl torbası görünə bilər.
- İkinci trimestr: Körpələr böyüməyə və inkişaf etməyə davam edir, sümüklərin və əzələlərin formalaşması başlayır. İkizlərin çəkisi hər həftə təxminən 250-300 qram artır.
- Üçüncü trimestr: Döllər çəki artırır, ağciyərlər və digər vacib orqanlar inkişaf edir. Doğuşdan əvvəl hər bir körpə təxminən 2-2,5 kq çəkidə ola bilər.
İkiz hamiləliyi zamanı qidalanma
İkiz hamiləliyi zamanı qidalanma ana və döllərin sağlamlığının təmin edilməsində əsas rol oynayır. Tövsiyə olunur:
- Kalori qəbulunu artırın: İkiz hamilə qadınlara gündə təxminən 600 əlavə kalori lazımdır.
- Zülal qəbulu: Qida rasionuna ət, balıq, yumurta və paxlalılar daxil edin.
- Fol turşusu: Sinir borusu qüsurlarının qarşısını almaq üçün fol turşusu qəbul etmək vacibdir.
- Dəmir: Anemiyanın qarşısını almaq üçün dəmir qəbulunu artırın.
- Kalsium: Döllərin sümüklərinin və dişlərinin inkişafı üçün vacibdir.
- Su: Susuzluğun qarşısını almaq üçün su qəbulunu gündə 2,5-3 litr artırın.
Həkimlərin əlavə tövsiyələri
İkiz hamiləliyi zamanı müntəzəm olaraq həkimə müraciət etmək və onun tövsiyələrinə əməl etmək vacibdir:
- Tez-tez USM: Müntəzəm ultrasəs müayinələri döllərin inkişafını izləməyə və mümkün fəsadları aşkar etməyə kömək edir.
- Çəkiyə nəzarət: Ananın və döllərin çəki artımına nəzarət etmək vacibdir.
- Vitamin və əlavələrin qəbulu: Əlavə vitaminlər və minerallar ananın və döllərin sağlamlığını dəstəkləməyə kömək edir.
- Fiziki aktivlik: Yüngül məşqlər, məsələn, yoqa və ya üzgüçülük, formda qalmağa və stresi azaltmağa kömək edir.
İkiz hamiləliyində doğuş
İkiz hamiləliyində doğuş xüsusi diqqət tələb edir. İki doğuş variantı mümkündür:
- Vaginal doğuş: Döllərin normal vəziyyətində və fəsadların olmaması halında təbii doğuş mümkündür.
- Keysəriyyə əməliyyatı: Fəsadlar və ya döllərin yanlış vəziyyətində keysəriyyə əməliyyatı aparılır.
Mümkün fəsadlar
İkiz hamiləliyi əlavə risklər daşıyır:
- Vaxtından əvvəl doğuş: İkiz hamiləliyində vaxtından əvvəl doğuş halları xeyli yüksəkdir.
- Preeklampsiya: Artan qan təzyiqi və sidikdə protein ciddi fəsadlara səbəb ola bilər.
- Anemiya: Anada dəmir ehtiyacının artması səbəbindən anemiya ehtimalı yüksəkdir.
- Döllərin böyümə gecikməsi sindromu: Bir və ya hər iki döl gözləniləndən daha yavaş inkişaf edə bilər.
Nəticə və gələcək analar üçün tövsiyələr
İkiz hamiləliyi – bu, möcüzəvi və çətin bir dövrdür və xüsusi diqqət və qayğı tələb edir. Müntəzəm həkim ziyarətləri, düzgün qidalanma, çəkiyə nəzarət və fiziki aktivlik döllərin sağlam inkişafını və uğurlu doğuşu təmin etməyə kömək edəcəkdir. Gələcək anaların xatırlaması vacibdir ki, çoxdöllü hamiləlik daha çox qayğı və diqqət tələb edir, lakin düzgün yanaşma ilə bu dövrü uğurla və fəsadsız keçirmək mümkündür.